Zagrożenia związane z transportem pneumatycznym
Niezwykle łatwo jest dostrzec, dlaczego pneumatyczne systemy przenośnikowe szybko stały się tak popularnym rozwiązaniem do transportu towarów sypkich na stosunkowo krótkich odległościach. Po prawidłowej instalacji system ten stanowi bardzo skuteczną, wydajną, elastyczną i niezawodną metodę transportu szerokiej gamy materiałów w zakładzie produkcyjnym lub do i z pojazdów.
Podobnie jak w przypadku niemal każdego procesu produkcyjnego, wiąże się z tym pewne ryzyko, zwłaszcza jeśli używany jest sprzęt pomocniczy, a odpowiednie środki bezpieczeństwa nie zostały podjęte.
W przypadku transportu pneumatycznego głównym zagrożeniem jest pył.
Rodzaje pyłu
Istnieją dwa rodzaje pyłu, które stanowią potencjalne zagrożenie:
- Podczas transportu niektórych materiałów powstaje pył wybuchowy.
- Pył występuje w bardzo zapylonych środowiskach. Dotyczy to nie tylko stężenia pyłu w powietrzu, lecz także pyłu gromadzącego się na sprzęcie lub innych powierzchniach.
Po pierwsze, warto odnotować, że nie każdy rodzaj pyłu jest problematyczny. Aby pył stwarzał zagrożenie, musi być w stanie doprowadzić do pożaru i wybuchu, gdy zmiesza się z tlenem zawartym w powietrzu.
Czym jest pył wybuchowy?
W praktyce (choć istnieją wyjątki, które można zobaczyć poniżej) ten pył wybuchowy jest produktem ubocznym procesów przemysłowych, w tym transportu pneumatycznego, które obejmują materiały palne.
Niestety istnieje więcej materiałów łatwopalnych, niż mogłoby się wydawać. Na przykład pył generowany w trakcie pracy z wieloma produktami spożywczymi i innymi substancjami organicznymi, takimi jak cukier, mąka, ziarno lub drewno, jest palny.
Ponadto wiele substancji chemicznych i metali — a nawet niektóre materiały niemetaliczne i nieorganiczne — może być źródłem wybuchowego pyłu, który jest praktycznie niewidoczny dla ludzkiego oka. Oznacza to, że niektóre materiały o dużych rozmiarach, które nie są zwykle uważane za „łatwopalne” (takie jak żelazo lub aluminium), mogą ulec zapłonowi lub wybuchowi, jeśli występują w odpowiednim stężeniu, a pył jest wystarczająco drobny.
W rezultacie każde miejsce pracy, w którym powstaje lub może gromadzić się pył, stanowi potencjalne zagrożenie i powinno być oceniane pod kątem ryzyka, jakie stwarza. Nie wolno lekceważyć pyłu wybuchowego.
Pięciokąt wybuchowy dotyczący pyłu
Aby pył spowodował uszkodzenia, konieczne jest spełnienie wielu warunków. Jest to często nazywane pięciokątem wybuchowym dotyczącym pyłu.
Aby doszło do pożaru, muszą występować trzy czynniki: paliwo, tlen i źródło zapłonu. Zapłon wymaga rozproszenia (tzn. występowania w powietrzu) odpowiedniego stężenia pyłu, a powstała w ten sposób chmura pyłu musi znajdować się w zamkniętej lub ograniczonej przestrzeni. Wszystkie z tych pięciu warunków muszą zostać spełnione. Na przykład oznacza to, że wybuch pyłu nie jest możliwy w warunkach otwartej przestrzeni lub gdy nie ma tlenu ani iskry.
Pięciokąt wybuchowy dotyczący pyłu również ilustruje, dlaczego niektóre pneumatyczne systemy przenośnikowe stanowią zagrożenie. Są one używane do transportu wielu z wyżej wymienionych materiałów i stanowią przestrzenie zamknięte (sieć rurociągów, silosy itd.), a pył może ulec rozproszeniu.
Niebezpieczeństwa związane z pracą w zapylonym środowisku
Niemniej jednak pył nie jest jedynym czynnikiem stanowiącym potencjalne zagrożenie w pneumatycznym systemie przenośnikowym. Praca w zapylonym środowisku wiąże się również z innymi zagrożeniami, tzn. jeśli środowisko, w którym pracuje system, jest mocno zapylone samo w sobie.
W takim przypadku pięć elementów pięciokąta wybuchowego dotyczącego pyłu może znajdować się poza pneumatycznym systemem przenośnikowym. Jeśli wybrano niewłaściwe wyposażenie, system może wygenerować iskry, które doprowadzą do wybuchu.
Jak uniknąć wybuchu
Na szczęście ryzyko związane z oboma scenariuszami można ograniczyć za pomocą odpowiednich technologii i zabezpieczeń. Zasadniczo wystarczy tylko, aby jeden z elementów pięciokąta wybuchowego dotyczącego pyłu został wyeliminowany.
Niezwykle ważne jest, aby zrozumieć zagrożenia i polegać na właściwej technologii. W tym zakresie kluczową rolę odgrywają dyrektywy ATEX Unii Europejskiej. Określają one wymagania dla miejsc pracy i wyposażenia w środowisku wybuchowym.
Najpierw należy sprawdzić, które strefy ATEX zostały zdefiniowane dla danego obiektu. Po pozyskaniu tych informacji można skontaktować się z dostawcą sprzętu, który zagwarantuje pomoc w uzyskaniu wymaganych urządzeń z certyfikatem. Należy pamiętać, że nie istnieje uniwersalne rozwiązanie ograniczające ryzyko wybuchu. Oznacza to, że firma produkująca sprzęt musi przyjrzeć się konkretnemu przypadkowi, aby stworzyć rozwiązanie dostosowane do potrzeb danego procesu.
