Các rủi ro trong quy trình chuyển khí nén
Chúng ta có thể dễ dàng thấy được lý do vì sao vận chuyển khí nén lại nhanh chóng trở thành một giải pháp phổ biến cho vận chuyển hàng khối lượng lớn với quãng đường tương đối ngắn. Nếu làm đúng cách thì đây là một phương pháp rất hiệu quả, có hiệu suất cao, linh hoạt và đáng tin cậy để vận chuyển nhiều loại nguyên vật liệu trong một cơ sở sản xuất hoặc lên xe và xuống xe.
Tuy nhiên, giống như hầu hết các quy trình sản xuất, quy trình chuyển khí nén cũng ẩn chứa một số rủi ro, đặc biệt là khi có sử dụng thiết bị phụ trợ và chưa thực hiện các biện pháp phòng ngừa an toàn thích hợp.
Trong quy trình vận chuyển khí nén, mối nguy chính là bụi.
Các loại bụi
Có hai loại bụi có khả năng gây rủi ro:
- Bụi bắt lửa sinh ra trong quá trình chuyển một số nguyên vật liệu.
- Bụi có ở hầu hết các môi trường xung quanh chúng ta. Điều này không chỉ thể hiện ở nồng độ bụi trong không khí mà còn ở bụi tích tụ trên thiết bị hoặc các bề mặt khác.
Trước tiên, điều quan trọng cần lưu ý là không phải mọi loại bụi đều có vấn đề. Loại bụi được xem là nguy hiểm là loại có khả năng bắt lửa và phát nổ khi hòa với oxy trong không khí.
Bụi bắt lửa là gì?
Theo quy tắc may rủi (mặc dù có những trường hợp ngoại lệ mà bạn sẽ thấy bên dưới), bụi bắt lửa là sản phẩm phụ của các quy trình công nghiệp, trong đó có quy trình vận chuyển khí nén, liên quan đến các nguyên vật liệu dễ cháy.
Đáng tiếc là có nhiều nguyên vật liệu dễ bắt lửa hơn người ta tưởng. Ví dụ, bụi sinh ra trong quá trình xử lý nhiều loại thực phẩm và các chất hữu cơ khác, chẳng hạn như đường, bột, hạt ngũ cốc hoặc gỗ, thì dễ bắt lửa.
Ngoài ra, nhiều hóa chất và kim loại – và thậm chí một số vật liệu phi kim loại, vô cơ – có thể là nguồn gốc của bụi bắt lửa mà điều này gần như không thể nhìn thấy được bằng mắt thường. Như vậy, một số nguyên vật liệu thường không được coi là “dễ cháy” ở dạng miếng lớn (chẳng hạn như sắt hoặc nhôm) có thể bốc cháy hoặc phát nổ nếu bụi của chúng đạt đến nồng độ thích hợp và nếu bụi đủ mịn.
Do đó, bất kỳ nơi làm việc nào có bụi được sinh ra hoặc có thể tích tụ đều ẩn chứa các mối nguy và cần được đánh giá về rủi ro mà bụi tạo ra. Bởi vì bụi bắt cháy là không thể xem nhẹ.
Năm yếu tố hình thành một vụ nổ do bụi
Tuy nhiên, một vụ nổ do bụi có ảnh hưởng ở mức tàn phá thì cần phải đáp ứng nhiều điều kiện. Các điều kiện này thường được miêu tả trong một hình ngũ giác.
Bất kỳ đám cháy nào cũng cần ba yếu tố để bốc cháy: nhiên liệu, oxy và nguồn đánh lửa. Để bắt lửa, bụi cần phân tán vào không khí (tức là có trong không khí) ở một nồng độ nhất định và đám mây bụi tạo thành phải bị giới hạn trong một không gian kín hoặc hạn chế. Tất cả năm điều kiện này phải được đáp ứng. Có nghĩa là không thể xảy ra nổ bụi ở một môi trường không khí mở hoặc nếu không có oxy hoặc tia lửa.
Hình minh họa này về một vụ nổ bụi cũng cho thấy lý do tại sao một số hệ thống chuyển khí nén ẩn chứa rủi ro. Đó là vì phương pháp này được sử dụng để vận chuyển nhiều loại nguyên vật liệu như đã nêu, có không gian kín (mạng lưới đường ống, xilô,...) và trong đó bụi có thể phát tán.
Các mối nguy khi làm việc trong môi trường nhiều bụi
Nhưng không chỉ có bụi trong hệ thống chuyển khí nén là gây ra rủi ro mà làm việc trong một môi trường nhiều bụi cũng có những mối nguy nhất định, tức là khi môi trường nơi hệ thống hoạt động vốn đã có rất nhiều bụi.
Trong trường hợp đó, năm yếu tố gây ra nổ bụi có thể xuất hiện bên ngoài hệ thống chuyển khí nén. Và nếu bạn chọn sai thiết bị, hệ thống có thể phát ra tia lửa dẫn đến cháy nổ.
Cách tránh nổ do bụi
May thay, các rủi ro ở cả hai tình huống đều có thể được giảm thiểu bằng các công nghệ và biện pháp bảo vệ thích hợp. Về cơ bản, chúng ta chỉ cần loại một trong năm yếu tố gây ra nổ bụi ra khỏi phương trình.
Điều quan trọng là phải hiểu rõ về các rủi ro và có sẵn công nghệ thích hợp. Và đây chính là lúc mà các quy định ATEX của Liên minh châu Âu có hiệu lực. Các quy định này nêu rõ các yêu cầu đối với nơi làm việc và thiết bị trong một môi trường dễ cháy nổ.
Bước đầu tiên, bạn cần tra cứu (các) khu vực liên quan theo ATEX được xác định cho cơ sở của bạn. Với thông tin này, bạn có thể liên hệ với nhà cung cấp thiết bị để họ giúp bạn chọn loại thiết bị được chứng nhận mà bạn cần. Điều cực kỳ quan trọng cần lưu ý là không có giải pháp nào hoạt động hiệu quả trong mọi trường hợp để giảm thiểu rủi ro cháy nổ. Như vậy, một công ty sản xuất thiết bị phải xem xét trường hợp cụ thể của bạn để xây dựng giải pháp tùy chỉnh phù hợp với các nhu cầu trong quy trình của bạn.
