ระบบอัดอากาศที่ปลอดภัยสำหรับอุตสาหกรรมอาหารและฟู้ดเกรด (Food Grade)

สิ่งปนเปื้อนที่อาจมาพร้อมกับลมอัดหรืออากาศอัดนั้นส่งผลโดยตรงให้กับความน่าเชื่อถือของผู้ผลิตและความปลอดภัยของอาหารหรือคุณภาพของฟู้ดเกรด (Food Grade) ที่มีการเชื่อมโยงโดยตรงกับสุขภาพของผู้บริโภคทั้งยังเป็นข้อกำหนดที่ อย. หรือ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาให้ความสำคัญที่สุด ผู้บริโภคจึงต้องเลือกบริโภคในสิ่งที่เรามั่นใจว่าสะอาด ปลอดภัย ไร้การปนเปื้อนจากสิ่งแปลกปลอม และผลิตจากแหล่งที่เชื่อถือได้ ไม่มีสิ่งที่เป็นอันตราย รวมถึงภาชนะที่บรรจุอาหารต้องผ่านกระบวนการผลิตที่ได้มาตรฐาน ไม่เสี่ยงต่อการเกิดโรคในระบบทางเดินอาหารหรือสุขภาพทั้งในระยะยาวและระยะสั้น

วันนี้เราจะมาดูกันค่ะว่าเรามีวิธีดูฉลากอาหารอย่างไรให้ปลอดภัยต่อสุขภาพ 

สารที่สามารถสัมผัสอาหารได้ (food contact substance หรือ FCS) คืออะไร และมีความสัมพันธ์อย่างไรกับมาตรฐานอย. ที่มีองค์ประกอบสำคัญสำหรับความปลอดภัยของอาหารและยา? ซึ่งยังรวมไปถึงน้ำมันที่ใช้ในกระบวนการลมอัดควรเป็นน้ำมันเฉพาะสำหรับอุตสาหกรรมอาหารและยาเท่านั้น 

ในชีวิตปัจจุบันของเรา เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์ต่างๆ มากมายที่เป็นสินค้าสำหรับอุปโภคและบริโภค ไม่ว่าจะเป็นอาหาร ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร เครื่องสำอางค์หรือยา แต่สิ่งหนึ่งที่ผู้บริโภคควรคำนึงถึงก็คือ ความปลอดภัยในกระบวนการผลิตของอาหารและยาที่เครื่องมือหรืออุปกรณ์มีการสัมผัสโดยตรงกับสินค้า สิ่งเริ่มต้นสำหรับกระบวนการผลิตนั้นคือการจ่ายลมไปยังระบบต่างๆ ในโรงงาน แล้วถ้าหากว่าลมอัดที่สัมผัสโดยตรงกับอาหารนั้นมีสิงหรือสารปนเปื้อนปะปนไปด้วย จะส่งผลเสียโดยตรงไปยังคุณภาพของสินค้าและความน่าเชื่อถือของผู้ผลิต ดังนั้นแม้เราจะมีการใช้น้ำมันในกระบวนการผลิตบางอย่างแต่เราต้องมั่นใจว่าน้ำมันที่เราใช้ในกระบวนการระบบอัดอากาศนั้นได้มาตราฐานเป็นไปตามมาตราฐานของฟู้ดเกรด (Food Grade) เพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภค ซึ่งปัจจุบันเรามีเทคโนโลยีเกี่ยวกับเครื่องอัดอากาศหรือคอมเพรสเซอร์ไร้น้ำมัน (Oil free compressor) ที่จะทำให้ทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภคมั่นใจในเรื่องของความปลอดภัยของอาหากรและมาตราฐานฟู้ดเกรด (Food Grade) 

มาตรฐานอย.เป็นวิธีง่ายๆที่จะบอกว่าวัสดุชนิดใดปลอดภัยต่อการสัมผัสอาหารโดยตรง โดยเราเรียกวัสดุเหล่านี้ว่าสารสัมผัสอาหาร (food contact substances หรือ FCS)

FCS เป็นวัสดุที่สัมผัสหรือใช้ในกระบวนการผลิต การบรรจุหีบห่อ บรรจุภัณฑ์การขนส่ง หรือการเก็บรักษาอาหาร โดยที่ทั้งพลาสติกและเม็ดสีที่ใช้ในการผลิตอุปกรณ์พลาสติกสีและอุปกรณ์ที่ใช้ในการทำอาหารล้วนเป็นตัวอย่างของสารสัมผัสอาหาร (food contact substances หรือ FCS) นั่นรวมไปถึงน้ำมันหรือน้ำที่ใช้ในกระบวนการอัดอากาศที่ลมอัดหรืออากาศอัดสัมผัสโดยตรงกับอาหารและยา

สาเหตุที่การปฏิบัติตามกฎระเบียบมาตรฐานของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยามีความสำคัญ เนื่องจากวัสดุที่จะใช้สัมผัสอาหารต้องได้มาตรฐานของ อย. มีข้อบังคับที่กำหนดว่าต้องใช้วัสดุที่ปลอดภัยแล้ว ยังต้องเป็นไปตามเกณฑ์ของ อย. วัสดุเหล่านี้อย่างไรเมื่อเราสัมผัสกับผลิตภัณฑ์ที่เป็นอาหาร

โดยทั่วไปแล้วเป็นที่รู้กันว่าวัสดุที่ได้มาตรฐาน อย. จะบ่งบอกได้ว่าคือวัสดุ food grade ชนิดใดเหมาะสม และมีคุณภาพเพียงพอที่จะบรรจุอาหารหรือไม่ เพื่อให้เป็นไปตามกฏระเบียบมาตรฐานของอย. ส่วนประกอบที่ผู้บริโภคใช้จึงต้องมีการพิจารณาถึง 

• วัสดุผ่านอุณหภูมิในช่วงแนะนำที่ปลอดภัย

• วัสดุนั้นมีความปลอดภัยกับอาหารแต่ละชนิด (ปริมาณไขมัน, ความเป็นกรด, ความชื้น และอื่นๆ)

• วัสดุนี้จะคงสภาพแวดล้อมที่จะถูกนำไปใช้รวมถึงการทำความสะอาดและการฆ่าเชื้อ

ความปลอดภัยของอาหาร (Food safe) หมายถึง การเลือกใช้วัสดุ Food grade ที่ปลอดภัยเหมาะสำหรับการใช้งานตามวัตถุประสงค์ และไม่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภค สามารถนำมาบริโภคได้ โดยไม่เป็นอันตรายใดๆ ต่อผู้บริโภค เพื่อให้ผู้บริโภคปลอดภัยจากอันตรายที่มาจากอาหารและยา เช่น อันตรายทางชีวภาพที่เกิดจากสิ่งมีชีวิตที่เป็นจุลินทรีย์ก่อโรค อันตรายทางเคมีที่เกิดจากสารเคมีที่มีอยู่ในวัตถุดิบ อันตรายทางกายภาพที่เกิดจากสิ่งแปลกปลอม ปนเปื้อนมากับอาหาร ได้แก่

• อันตรายทางชีวภาพ 

อันตรายทางชีวภาพ (biological hazard) หมายถึง อันตรายในอาหารที่เกิดจากสิ่งมีชีวิตที่เป็นจุลินทย์ก่อโรค ก่อให้เกิดโรคที่มีอาหารเป็นสื่อ 

• อันตรายทางเคมี 

อันตรายทางเคมี (chemical hazard) หมายถึงอันตรายที่เกิดจากสารเคมีที่มีอยู่ในธรรมชาติในวัตถุดิบที่ใช้แปรรูปอาหาร หรือเกิดการปนเปื้อนในระหว่างการผลิตวัตถุดิบ การแปรรูปอาหาร การบรรจุ และการเก็บรักษา ก่อนที่จะถึงมือผู้บริโภค 

• อันตรายทางกายภาพ 

อันตรายทางกายภาพ (physical hazard) เป็นอันตรายในอาหารที่เกิดจากสิ่งแปลกปลอม ซึ่งอาจปนเปื้อนมากับอาหารและเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค ที่มาของอันตรายทางกายภาพมาจากได้หลายแหล่ง เช่น ปนมากับวัตถุดิบ เครื่องจักรอุปกรณ์แปรรูปอาหาร เกิดจากความผิดพลาดของการผลิตหรือการปฏิบัติงานที่บกพร่องพนักงาน 

พื้นผิวที่สัมผัสอาหาร (food contact surfaces) หมายถึง พื้นผิวที่สัมผัสกับอาหาร และพื้นผิวที่ของเหลวไหลหยดลงบนอาหารโดยตรง หรือหยดบนพื้นผิวที่สัมผัสกับอาหาร ซึ่งเกิดขึ้นตามปกติของการ ผลิตอาหาร รวมถึงภาชนะและพื้นผิวของเครื่องมือที่สัมผัสกับอาหาร พื้นผิวที่สัมผัสอาหาร (food contact surfaces) ทำจากวัสดุที่ปลอดภัยต่ออาหารที่ได้รับการออกแบบมาเพื่อทนต่อสภาพแวดล้อมที่จะนำมาใช้ ซึ่งรวมถึงการสัมผัสกับสารทำความสะอาด สารฆ่าเชื้อและขั้นตอนการทำความสะอาดต่างๆ

GRAS ย่อมาจาก Generally Recognized as Safe (สสารที่โดยทั่วไปแล้วถือว่าปลอดภัย) หรือที่เรียกกันโดยทั่วไปว่า GRAS เป็นเป็นวัสดุที่สามารถนำมาใช้ได้อย่างปลอดภัยกับสิ่งของและพื้นผิวที่จะสัมผัสกับอาหารภายใต้กระบวนการผลิตที่ได้มาตรฐานการผลิตผลิตภัณฑ์ (Good Manufacturing Practice หรือ GMP)